Lekcja 37: Zaimek względny “qui, quae, quod”
Dzisiaj powiemy sobie kilka słów na temat zaimka względnego “Qui quae quod”. Nie powinien on wam sprawić większego problemu, jeśli przypomnicie sobie dwie poprzednie lekcje: o odmianie zaimkowej oraz odmianie zaimka pytajnego. A zatem, jeśli pamiętacie te informacje, zaczynamy!
Czym jest zaimek “Qui quae quod”?
Zaimek, o którym będzie mowa, to zaimek względny. Czyli jaki? Ano taki, który tłumaczymy na polski jako “Który, która, które”. Służy od do tworzenia zdań względnych. Przykładem takie zdania po polsku jest: “Znalazłem książkę, której od dawna szukałem”.
Odmiana zaimka “Qui quae quod”
Łaciński zaimek względny odmienia się bardzo podobnie do zaimka pytajnego. Różnica polega na tym, że w rodzaju nijakim ma ona formę “quod”, a nie “quid”. Ma też liczbę mnogą. Warto przypomnieć też sobie ogólne zasady odmiany zaimków, tzn. że w genetivie liczby pojedynczej ma formę zakończoną na -ius, a w dativie liczby pojedynczej na -i. Zobaczcie tabelkę i poznajcie odmianę zaimka “Qui quae quod”.
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |||||
| męski | żeński | nijaki | męski | żeński | nijaki | |
| Nominativus | qui | quae | quod | qui | quae | quae |
| Genetivus | cuius | cuius | cuius | quorum | quarum | quorum |
| Dativus | cui | cui | cui | quibus | quibus | quibus |
| Accusativus | quem | quam | quod | quos | quas | quae |
| Ablativus | quo | qua | quo | quibus | quibus | quibus |
Kilka uwag do odmiany:
- zwróćcie uwagę, że w rodzaju nijakim liczby mnogiej zaimek ten ma formę “quae” – może ona się mylić z rodzajem żeńskim, trzeba na to uważać
- w rodzaju nijakim (jak zawsze) nominativus, accusativus i vocativus są takie same
Użycie zaimka względnego
Jeszcze jedna uwaga dotycząca użycia zaimka “Qui quae quod”. Uczniowie często wpadają w pułapkę i próbują dopasowywać formę zaimka do wyrazu, który on określa. To błąd. Zaimek jest dopełnieniem w zdaniu podrzędnym, które wprowadza i musi przybrać odpowiednią do tej funkcji formę. Spójrzcie na przykład.
Puella, quam amabam, pulchra erat. – Dzierwczyna, którą kochałem, była piękna.
Nie dopasowujemy zaimka do dziewczyny, tylko do zdania przez niego wprowadzonego, czyli “quam amabam”. Słowo “kochałem” wymaga dopełnienia w accusativie, więc taką formę ma też zaimek. Tak samo jest zresztą w polszczyźnie. Powiemy: “Dziewczyna, którą kochałem”, a nie “Dziewczyna, która kochałem” – prawda?
Cześć,
czemu w takim wypadku w powiedzeniu: “quae nocent, docent” quae tłumaczymy jako “co”?