Lekcja 7: Przypadki, zaimek pytajny

Powoli zbliżamy się do poznania łacińskich deklinacji. Zanim jednak do tego dojdzie, musicie dowiedzieć się, przez jakie przypadki odmieniamy w łacinie rzeczowniki, przymiotniki i inne części mowy. I o tym właśnie będzie ta lekcja. Zobaczcie, jakie przypadki ma nam do zaoferowania łacina!

Na początek, żeby nie było wszystko tak zupełnie na sucho i sztywno, grafika przedstawiająca wszystkie łacińskie przypadki i pytania, na które odpowiadają.



Łacina przypadki

Łacina przypadki

Jak widać na załączonym obrazku, przypadków w łacinie jest sześć.

  1. Nominativus – to odpowiednik naszego mianownika, odpowiada na pytanie: kto? co?, czyli po łacinie: quis? quid?
  2. Genetivus – to odpowiednik naszego dopełniacza, odpowiada na pytanie: kogo? czego?, po łacinie: cuius? Dla wszystkich przypadków forma jest ta sama.
  3. Dativus – to odpowiednik naszego celownika, odpowiada na pytanie: komu? czemu?, po łacinie: cui? Dla wszystkich przypadków forma jest ta sama.
  4. Accusativus – to odpowiednik naszego biernika, odpowiada na pytanie: kogo? co?, po łacinie: quem? quid?
  5. Ablativus – roboczo przyjmijmy, że jest to odpowiednik polskiego narzędnika. Odpowiada na pytania: kim? czym?, po łacinie: quo? qua re?
  6. Vocativus to polski wołacz. Nie odpowiada on na żadne pytania, zwykło się w tym momencie podawać dla wołacza formułkę “o!”, ale zawsze mnie to bawiło.

Od razu zaznaczę bardzo istotną rzecz. Podane powyżej znaczenie przypadków, porównanie ich do przypadków polskich i pytania, na które one odpowiadają mają znaczenie jedynie umowne. Przypadki łacińskie mogą mieć bardzo wiele różnych znaczeń, ale o tym będziemy stopniowo mówić podczas kolejnych lekcji.



I jeszcze jedno na koniec. Pytania, na które odpowiadają przypadki to nic innego jak odmiana łacińskiego zaimka pytajnego. Kiedy opanujecie materiał z tej lekcji, możecie się chwalić, że znacie już odmianę jednego łacińskiego zaimka. Gratulacje!


Jeśli coś jest niejasne, zawsze możesz do mnie napisać, korzystając z formularza kontaktowego.

Photo credit: ouhos / Foter / CC BY-SA

8 komentarzy do “Lekcja 7: Przypadki, zaimek pytajny

  • 25/10/2017 o 17:14
    Permalink

    Ablativus nie jest przypadkiem, który odpowiada polskiemu narzędnikowi i miejscownikowi?

    Odpowiedz
    • 25/10/2017 o 19:43
      Permalink

      Funkcje ablativu są w łacinie bardzo rozbudowane. Roboczo przyjmujemy, że jest to odpowiednik narzędnika, ale to ogromne uproszczenie. Ablativus łączy w sobie mnóstwo funkcji, w tym również miejscownika.

      Odpowiedz
    • 17/10/2020 o 14:00
      Permalink

      Cóż, ja zawsze spotkałem się z porównywaniem go do narzędnika, (choć ablatyw to trochę co innego), dlaczego nie miejscownik? Z tego co wiem archaiczna Łacina miała “locativus” ale przypadek w końcu zanikł, zjedzony przez ablatyw. Podejrzewam, że w tekstach z czasów królewskich można się natknąć na miejscownik.
      Ablatyw jak dobrze pamiętam tłumaczenie, to mówi raczej o przypadku, jak coś pochodzi od czegoś, (stąd też nazwa polska “pochodnik”), choć nie wiem jaką funkcję miał ostatecznie w Łacinie, ale dla uczących się języka taka wiedza jest co najmniej zbędna, (może zaciemniać obraz sytuacji, bo w Polskim za ablatyw robi bardziej dopełniacz |pochodzi od kogo-czego|).

      Odpowiedz
    • 16/07/2017 o 08:53
      Permalink

      Nie narzędnik, ale odpowiednik narzędnika – te przypadki nie są tożsame.
      Ale oczywiście, powinno być “odpowiednik narzędnika”, nie “miejscownika”.
      Już poprawiłem.

      Odpowiedz
  • 06/12/2016 o 13:19
    Permalink

    Czy pytanie “kim jesteś?” będzie dosłownie tłumacząc “quo es?”, “quis es?” czy jeszcze inaczej?

    Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*

code