Lekcja 5: Koniugacja III na -io

Dzisiaj definitywnie kończymy temat koniugacji w czasie teraźniejszym. Została nam do omówienia tylko koniugacja III na -io, zwana także czasem koniugacją IIIb lub koniugacją III/IV. Dlaczego? Ponieważ należące do niej czasowniki odmieniają na pierwszy rzut okaz wyglądają jak czasowniki koniugacji IV, odmieniają się jednak jak czasowniki koniugacji III. Zobaczcie przykłady.

Do koniugacji III na -io należą np. takie czasowniki (podaje od razu wszystkie formy podstawowe):

facio, facere, feci, factum – robić, czynić

cupio, cupere, cupivi, cupitum – pragnąć

capio, capere, cepi, captum – łapać, chwytać

fugio, fugere, fugi, fugitum – uciekać

Jak widzicie, pierwsza forma wygląda tak jak czasowniki koniugacji IV: audio – kończy się na io. Czasowniki koniugacji IV mają jednak bezokolicznik zakończony na -ire: audire. Czasowniki koniugacji III na -io mają bezokolicznik typowy dla koniugacji III, zakończony na -ere: capere. I po tym właśnie je rozpoznajemy. No dobrze, a jak wygląda odmiana?

Łacina koniugacja 3 na -io – odmiana

Liczba pojedyncza:

cap-i-o – ja chwytam

cap-i-s – ty chwytasz

cap-i-t – on / ona / ono chwyta

Liczba mnoga:

cap-i-mus – my chwytamy

cap-i-tis – wy chwytacie

cap-i-u-nt – oni / one chwytają

Tryb rozkazujący:

cape – chwytaj

cap-i-te – chwytajcie

Co powinno zwrócić Waszą uwagę i co należy zapamiętać? 1 osoba liczby pojedynczej i 3 osoba liczby mnogiej – to tutaj pojawia się problematyczna samogłoska “i”. W przypadku czasownika 3. koniugacji “lego” 1. os. l. poj. brzmi “lego”, w koniugacji 3 na -io 1. os. l. poj. brzmi “capio”. 3. os. l. mn. w standardowej koniugacji 3 brzmi “legunt”, w koniugacji 3 na -io: capiunt. I na tym polega różnica w odmianie. Pamiętajcie jeszcze o różnicy między bezokolicznikami koniugacji III na -io oraz koniugacji IV (capere / audire), a będziecie wiedzieli już wszystko.

Ćwiczenia do tej lekcji znajdziesz TUTAJ.

Jeśli coś jest niejasne, zawsze możesz do mnie napisać, korzystając z formularza kontaktowego.

Wszystkie słówka z lekcji i ćwiczeń znajdziesz w moim słowniku łacińskim.

Photo credit: Moyan_Brenn / Foter / CC BY