Lekcja 24: Nominativus duplex

Oprócz składni accusativus duplex istnieje w łacinie jeszcze druga, bardzo podobna – nominativus duplex. O ile ta pierwsza miała wiele wspólnego ze znaną już Wam konstrukcją ACI, o tyle nominativus duplex nawiązuje do NCI – nominativus cum infinitivo.



Wspomnieliśmy w poprzedniej lekcji, że accusativus duplex to coś w rodzaju ACI bez infinitivu (bezokolicznika). Składnia ta oznacza np. “nazywać kogoś kimś, uważać kogoś za kogoś, wybierać, robić kogoś kimś”. Pojawia się ona po określonych czasownikach. Dla przypomnienia, są to:

  • „appello”, „dico”, „voco” – tłumaczymy je wówczas jako „nazywać”,
  • „facio”, „efficio”, „reddo” – tłumaczymy te czasowniki jako „robić”, „tworzyć”, „czynić”,
  • „puto”, „duco”, „iudico” – tłumaczymy jako „uważać”,
  • „creo”, „eligo” – tłumaczymy jako „wybierać”.

Czym jest nominativus duplex?

Ale co się stanie, gdy wspomniane czasowniki użyte zostaną w stronie biernej? Wówczas właśnie użyjemy składni nominativus duplex. W skrócie mówiąc, składnia ta różni się od accusativus duplex tym, że czasownik stoi w stronie biernej, a oba rzeczowniki (lub inne części mowy, np. zaimek lub przymiotnik – w nominativie. Oto przykład:

W poprzedniej lekcji pojawiło się zdanie: “Marcus Iuliam pulchram dicit” – “Marcus nazywa Julię piękną”. Jeśli chcemy zamienić to zdanie na stronę bierną, powiemy: “Iulia a Marco pulchra dicitur”. Julia i jej określenie staną w nominativie, a czasownik w stronie biernej (oczywiście w formie dostosowanej do podmiotu). Przetłumaczymy je: “Julia przez Marka jest nazywana piękną”. Wskazywanie wykonawcy czynności nie jest tu obowiązkowe. Równie dobrze możemy powiedzieć: “Iulia pulchra dicitur” – “Julia jest nazywana piękną”.



Podobnie rzecz wygląda w przypadku innych czasowników tworzących accusativus oraz nominativus duplex. “Marcum amicum puto” (uważam Marka za przyjaciela) możemy zamienić na: “Marcus amicus putatur” (Marek jest uważany za przyjaciela).

Nominativus duplex a NCI

Tak jak accusativus duplex ma wiele wspólnego z ACI, tak nominativus duplex nawiązuje do NCI. Zwróćcie uwagę, że zdanie z poprzedniego akapitu można by napisać: “Marcus amicus esse putatur” – “Uważa się, że Marek jest przyjacielem”. Po usunięciu czasownika “esse” zostaje nam sam czysty nominativus duplex. Składnia to więc (w pewnym sensie) NCI bez infinitivu.


Gdyby mimo wszystko coś było niejasne, napisz do mnie.
Oglądaj filmy o łacinie i starożytności na YouTube!
Śledź Łacinę globalnie na FACEBOOKU,GOOGLE+PINTERESTINSTAGRAM

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*

code