Lekcja 23: Accusativus duplex

Jakiś czas temu poznaliście składnię ACI, dzisiaj poznacie składnię accusativus duplex, która poniekąd wygląda podobnie do ACI. Z jednym tylko wyjątkiem – zabraknie w niej infinitivu, czyli bezokolicznika. O co w tym wszystkim chodzi? Zaraz wszystko stanie się jasne.



Accusativus duplex – tworzenie

Najlepiej będzie wyjaśnić wszystko na przykładzie. Wyobraźmy sobie zdanie w ACI: “Marcus Iuliam pulchram esse dicit”. Oczywiście przetłumaczymy je: “Marek mówi, że Julia jest piękna”. A co by się stało, gdybyśmy wyrzucili z tego zdania bezokolicznik “esse”? Zostałoby nam samo: “Marcus Iuliam pulchram dicit”. Przetłumaczymy to: “Marek nazywa Julię piękną”. Oto cała filozofia tworzenia składni accusativus duplex. W zapamiętaniu jej pomoże wam poniższa grafika.

Accusativus duplex
Accusativus duplex

Accusativus duplex – trochę teorii

A teraz pora na objaśnienia. Jak sama nazwa wskazuje, accusativus duplex to składnia podwójnego accusativu. Występuje ona po takich czasownikach jak:

  • “appello”, “dico”, “voco” – tłumaczymy je wówczas jako “nazywać”,
  • “facio”, “efficio”, “reddo” – tłumaczymy te czasowniki jako “robić”, “tworzyć”, “czynić”,
  • “puto”, “duco”, “iudico” – tłumaczymy jako “uważać”,
  • “creo”, “eligo” – tłumaczymy jako “wybierać”.

Krótko mówiąc, accusativus duplex to składnia oznaczająca “nazywać kogoś kimś”,  “czynić kogoś kimś”, “uważać kogoś za kogoś” i tak dalej. Obie formy – osoba nazywana i to, jakim mianem zostaje określona – stoją w accusativie. Np. “Populus Romanus Ciceronem consulem creavit” – “Lud rzymski wybrał Cycerona na konsula”.



Accusativus duplex a ACI

Nie bez powodu zacząłem tę lekcję od ACI. Właśnie dzięki tej składni najłatwiej accusativus duplex zrozumieć. Jest to bowiem konstrukcja dopełnienia i orzecznika. Zauważcie, że w większości przypadków dałoby się zdanie wypowiedziane w acc. duplex wypowiedzieć również za pomocą ACI, w którym wystąpiłoby orzeczenie imienne (składające się z łącznika i orzecznika). Można jednak często usunąć łącznik (“esse” – bezokolicznik). Wtedy zdanie staje się często krótsze i zgrabniejsze. A w lapidarności stylu Rzymianie byli przecież mistrzami. Popatrzcie na przykłady i wszystko będzie jasne.

Marcum amicum esse puto. – Uważam, że marek jest przyjacielem.

A po usunięciu łącznika (bezokolicznika):

Marcum amicum puto. – Uważam Marka za przyjaciela.


Gdyby mimo wszystko coś było niejasne, napisz do mnie.
Oglądaj filmy o łacinie i starożytności na YouTube!
Śledź Łacinę globalnie na FACEBOOKU,GOOGLE+PINTERESTINSTAGRAM

5 komentarzy do “Lekcja 23: Accusativus duplex

  • 09/03/2020 o 00:19
    Permalink

    Mam jeden problem. Piszesz, że wyrzucając “esse” ze zdania “Marcus Iuliam pulchram esse dicit” otrzymamy accustivus duplex. Jednak w nowy zdaniu (“Marcus Iuliam pulchram dicit”) nie ma dwóch rzeczowników, które jak niżej jest napisane, stoją w accusativusie. Tylko “Iuliam” i “pulchram” są w accusativusie, przy czym “pulchram” to przymiotnik. Czy możliwe że coś źle rozumiem?

    Odpowiedz
    • 09/03/2020 o 22:06
      Permalink

      Masz rację, mój błąd. Nie powinienem pisać o dwóch rzeczownikach. Chodzi o dowolne formy stojące w accusatiwie. Równie dobrze może to być rzeczownik i przymiotnik.

      Odpowiedz
  • 01/05/2019 o 02:10
    Permalink

    Nie rozumiem jednej rzeczy. Populus Romanus Ciceronem consulem creavit. Lud rzymski wybrał Cycerona na konsula. Napisałeś jedno zdanie wyżej, że w tej składni nazywający i nazywany stoją w Accusativie, a jednak tutaj lud rzymski, czyli nazywający, ma formę Nominativu. Co rozumiem źle?

    Odpowiedz
    • 01/05/2019 o 08:58
      Permalink

      Przepraszam, mój błąd. Poprawiłem na: “Oba rzeczowniki – osoba nazywana i to, jakim mianem zostaje określona – stoją w accusativie”.

      Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*

code