Lekcja 13: Orzeczenie imienne
Dzisiaj powiemy sobie kilka słów o łacińskim orzeczeniu imiennym – co to jest, jak się je tworzy i jak je tłumaczyć. Temat jest krótki i łatwy, ale bardzo istotny, żeby uniknąć późniejszych błędów i nieporozumień w tłumaczeniu i tworzeniu łacińskich zdań. Zaczynamy temat “Łacina orzeczenie imienne”!
Co to jest orzeczenie imienne?
Zwykłe orzeczenie oznacza czynność wykonywaną przez podmiot w zdaniu, np. “Marcus Iuliam amat” – “Marek kocha Julię”. Orzeczenie imienne oznacza stan – to, że ktoś kimś jest lub jakiś jest, np. “Iulia pulchra est” – “Julia jest piękna” lub “Iulius Marci amicus est” – “Juliusz jest przyjacielem Marka”. Jak widać, tworzy się orzeczenie imienne z użyciem czasownika “esse” – “być”.
Łacina orzeczenie imienne
Orzeczenie imienne składa się z łącznika (to właśnie wspomniany czasownik “esse”) oraz orzecznika – części określającej, kim (lub jaki) jest podmiot. Co ważne, orzecznik stoi zawsze w nominativie (tak jak podmiot), w takiej samej liczbie, w jakiej jest podmiot. Łącznik też musi mieć taką samą liczbę, dopasowaną do orzecznika. Na przykład:
Puella pulchra est. ALE Puellae pulchrae sunt.
Puer amicus puellae est. ALE Pueri amici puellarum sunt.
Przy zmianie liczby podmiotu (puella, puer na puellae, pueri) zmianie uległa też liczba łącznika (sunt) oraz orzecznika (pulchrae, amici). Tak samo dzieje się przecież w polszczyźnie:
Dziewczyna jest piękna. ALE Dziewczyny są piękne.
Chłopiec jest przyjacielem dziewczyny. ALE Chłopcy są przyjaciółmi dziewcząt.
Łacina a polski
Ostatnia kwestia – ale najważniejsza w temacie “Łacina orzeczenie imienne”. Zwróćcie uwagę, że tworząc orzeczenie imienne po polsku z użyciem innego rzeczownika, orzecznik stawiamy w narzędniku, np. “Chłopiec jest (kim?) przyjacielem dziewcząt”. Tak się w łacinie nie robi! Orzecznik stoi w nominativie: “Puer puellarum AMICUS est”. Nie wolno powiedzieć: “Puer puellarum amico est” – takie zdanie jest niepoprawne! Niech przypomina wam o tym zawsze poniższa grafika.
I to tyle. Jak mówiłem temat jest łatwy, ale bardzo istotny. Najbardziej zależy mi, żebyście zapamiętali różnicę między orzeczeniem imiennym w łacinie (Łacina orzeczenie imienne) a orzeczeniem imiennym w polszczyźnie. O tym nie można zapomnieć, jeśli chce się poprawnie tłumaczyć łacinę i tworzyć w niej zdania!