Lekcja 8: Deklinacja I

Wiecie już bardzo dużo o łacińskich czasownikach, pora zająć się rzeczownikami. W niniejszej lekcji dowiecie się, jak odmieniać przez przypadki rzeczowniki deklinacji I (Łacina deklinacja I). Informacje na temat łacińskich przypadków zamieściłem w poprzedniej lekcji (Lekcja 7: Przypadki). Jeśli nie zdążyłeś się z nią zapoznać, zrób to teraz – będzie nam to bardzo potrzebne przy deklinacji.

Łacina deklinacja I – co to jest? Deklinacja to nic innego jak odmiana rzeczowników (i innych części mowy) przez przypadki. W łacinie słowa te odmieniają się zasadniczo wg pięciu schematów – krótko mówiąc, mamy w łacinie pięć deklinacji. Dzisiaj poznamy pierwszą z nich.

Łacina deklinacja I

Wg pierwszej deklinacji odmieniają się w łacinie rzeczowniki (o innych częściach mowy będę wspominać sukcesywnie w kolejnych lekcjach) rodzaju żeńskiego, takie jak “puella” – “dziewczyna”, “amica” – “przyjaciółka”, “domina” – “pani” (tak, dzisiaj to słowo nabrało również nieco innego znaczenia). Oczywiście zawsze znajdzie się kilka wyjątków. Są to np. takie rzeczowniki jak “nauta” (żeglarz), “poeta” (poeta), “incola” (mieszkaniec). Mimo że odmieniają się wg deklinacji I, mają rodzaj męski. Jest ich jednak niewiele.

No dobrze, ale jak rozpoznać, że dany rzeczownik odmienia się wg deklinacji I, a nie np. V? Podane wyżej rzeczowniki w słowniku zobaczycie zapisane jako: “puella, ae”, “amica, ae”, “domina, ae” – są to forma nominativu liczby pojedynczej oraz końcówka genetivu liczby pojedynczej – “ae”. Znając te dwie formy (bo w innych deklinacjach będą inne), wiemy już, że rzeczownik należy do deklinacji I.

Łacina deklinacja I – odmiana 

Liczba pojedyncza

Nominativus – puell-a

Genetivus – puell-ae

Dativus – puell-ae

Accusativus – puell-am

Ablativus – puell-a

Vocativus – puell-a

Liczba mnoga

 Nominativus – puell-ae

Genetivus – puell-arum

Dativus – puell-is

Accusativus – puell-as

Ablativus – puell-is

Vocativus – puell-ae

Niestety końcówki trzeba zapamiętać. Od razu pewnie nasunie się Wam pytanie: jak poznać, w jakim przypadku stoi rzeczownik, skoro kilka z nich ma taką samą końcówkę? Tutaj liczy się kontekst – na tej podstawie jesteśmy w stanie prawidłowo rozpoznać i przetłumaczyć formę rzeczownika łacińskiego. Na koniec mam jeszcze dla Was grafikę – mam nadzieję, że choć trochę pomoże Wam opanować łacińską deklinację I :)

Ćwiczenia z deklinacji I i tłumaczenia zdań znajdziecie TUTAJ.

Jeśli coś jest niejasne, zawsze możesz do mnie napisać, korzystając z formularza kontaktowego.

Wszystkie słówka z lekcji i ćwiczeń znajdziesz w moim słowniku łacińskim.

Photo credit: vidalia_11 / Foter / CC BY