Lekcja 28: Deklinacja III (3) – typ mieszany

Przed nami kolejny typ 3. deklinacji (deklinacja 3 łacina) – na pocieszenie dodamy, że już ostatni. Jak na razie znacie typ spółgłoskowy i typ samogłoskowy. Dzisiaj poznacie typ mieszany 3. deklinacji. Na czym on polega? Jak sama nazwa wskazuje, zawiera on elementy zarówno typu spółgłoskowego, jak i samogłoskowego. Jakie? Zacznijcie od prześledzenia grafiki.

Deklinacja 3 łacina – typ mieszany

Trzeba jeszcze powyższą tabelkę omówić. Jak pamiętacie, wyznacznikiem typu 3. deklinacji było to, jakie końcówki przybierają odmieniane według niej rzeczowniki w ablativie liczby pojedynczej i genetivie liczby mnogiej. W typie mieszanym deklinacji 3 w ablativie liczby pojedynczej mamy końcówkę -e. Jest to charakterystyczne dla typu spółgłoskowego – w samogłoskowym jest przecież -i. Z kolei w genetivie liczby mnogiej mamy końcówkę -ium charakterystyczną właśnie dla typu samogłoskowego. W spółgłoskowym końcówka ta brzmi -um. Mam nadzieję, że jasne już jest, dlaczego ten typ odmiany nosi nazwę mieszanego.

Deklinacja 3 łacina – typ mieszany – co się odmienia?

Teraz sprawa najważniejsza. Jakie rzeczowniki będą odmieniać się wg typu mieszanego 3. deklinacji? Poniżej krótka lista.

1. Rzeczowniki równozgłoskowe zakończone na -is lub -es (ovis, ovis – owca, fames, famis – głód).
2. Rzeczowniki nierównozgłoskowe, które w temacie (tuż przed końcówką innych przypadków niż nominativus liczby pojedynczej) mają dwie spółgłoski. Na przykład “ars, artis”, “pons, pontis”. Spółgłoski występujące obok siebie pogrubiłem.

Deklinacja 3 łacina – rodzina z pieskiem

Istnieje w temacie “Deklinacja 3 łacina” grupa wyjątków. Są to rzeczowniki równozgłoskowe zakończone na -is i -es, które wedle wszystkich zasad powinny odmieniać się wg typu mieszanego. Dzieje się jednak inaczej – odmieniają się wg typu spółgłoskowego (z -e i -um). Spokojnie, nie jest ich za dużo, a do tego łatwo je zapamiętać, bo tworzą one specyficzną grupę znaczeniową, tzw. rodzinę z pieskiem. Dlaczego? Zobaczcie sami.

pater, patris – ojciec
mater, matris – matka
frater, fratris – brat
senex, senis – starzec
iuvenis, iuvenis – młodzieniec
vates, vatis – wieszcz
canis, canis – pies

Dziwna to rodzina, w której jest wieszcz, ale kto mu zabroni? :)

Oglądaj filmy o łacinie i starożytności na YouTube!

Śledź Łacinę globalnie na FACEBOOKU,GOOGLE+, PINTEREST, INSTAGRAM