Lekcja 11: Deklinacja II

Znacie już deklinację pierwszą, przyszła pora poznać kolejną. Tym razem będzie trochę (ale tylko trochę!) trudniej, bo według łacińskiej deklinacji 2 odmieniają się trzy typy rzeczowników, ale zaraz przekonacie się, że nie taki diabeł straszny. No to do dzieła!

Deklinacja 2 to rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -us i -er, a także rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na -um oraz przymiotniki rodzaju męskiego i nijakiego (o przymiotnikach jednak kiedy indziej). Końcówką genetivu 2 deklinacji jest -i. To właśnie po niej będziemy poznawać, że rzeczownik należy do tej deklinacji. Jeśli w słowniku spotkacie zapis “populus, i” (lud), “liber, bri” (książka) lub “verbum, i” (słowo), będziecie wiedzieli, że to rzeczownik deklinacji 2. Ogromna większość odmieniających się w ten sposób rzeczowników to rzeczowniki rodzaju męskiego, jednak są też wyjątki. Np. “humus, i” (ziemia) jest rodzaju żeńskiego, a “vulgus, i” (tłum) jest rodzaju nijakiego.




Łacina deklinacja 2 – rzeczowniki męskie na -us

Przystępujemy do poznawania odmian. Na początek, tradycyjnie już, dla ułatwienia grafika ilustrująca odmianę rzeczowników o końcówce -us.

Łacina deklinacja 2
Łacina deklinacja 2 – rzeczowniki na -us

Wg deklinacji 2 odmienia się rzeczownik “amicus, i” (przyjaciel).

Liczba pojedyncza



Nominativus: amic-us (przyjaciel)

Genetivus: amic-i (przyjaciela)

Dativus: amic-o (przyjacielowi)

Accusativus: amic-um (przyjaciela)

Ablativus: amic-o (przyjacielem)

Vocativus: amic-e (przyjacielu!)

UWAGA! W vocativie większość rzeczowników tego typu będzie miała końcówkę -e. Są jednak wyjątki. Rzeczowniki, które w nominativie mają -ius (np. “filius” – “syn”) będą miały vocativus zakończony na -i (fili). Podobnie będzie w przypadku imion, np. Publius. Te same rzeczowniki mogą mieć różne formy genetivu. Obok standardowego “fili-i” można także spotkać formę “fil-i”.

Liczba mnoga

Nominativus: amic-(przyjaciele)

Genetivus: amic-orum (przyjaciół)

Dativus: amic-is (przyjaciołom)

Accusativus: amic-os (przyjaciół)

Ablativus: amic-is (przyjaciółmi)

Vocativus: amic-i (przyjaciele!)

W liczbie mnogiej takich cudów już nie ma. Wszystko odmienia się ładnie i regularnie. No, może poza tym, że czasami końcówka genetivu -orum skraca się do -um. Poza tym zwróćcie tylko uwagę na to, że końcówki tak naprawdę są bardzo zbliżone do końcówek deklinacji 1, więc łatwo je zapamiętać.


Łacina deklinacja 2 – rzeczowniki męskie na -er

W tym typie łacińskiej deklinacji 2 można rozróżnić dwa rodzaje rzeczowników. Pierwszy to taki jak “puer”, gdzie końcówki deklinacji 2 dodaje się do formy nominativu i otrzymujemy “pueri” itd. W innych jednak zabraknie samogłoski “e” i temat ulegnie skróceniu. “Liber” (książka) nie będzie miała genetivu “liberi”, ale “libri”. Pozostałe formy tworzą się już regularnie.

Łacina deklinacja 2
Łacina deklinacja 2 – rzeczowniki męskie na -er

Liczba pojedyncza

Nominativus: puer (chłopiec)

Genetivus: puer-i (chłopca)

Dativus: puer-o (chłopcu)

Accusativus: puer-um (chłopca)

Ablativus: puer-o (chłopcem)

Vocativus: puer (chłopcze!)

Zwróćcie uwagę, że vocativus w tym typie deklinacji 2 jest taki sam jak nominativus.

Liczba mnoga

Nominativus: puer-(chłopcy)

Genetivus: puer-orum (chłopców)

Dativus: puer-is (chłopcom)

Accusativus: puer-os (chłopców)

Ablativus: puer-is (chłopcami)

Vocativus: puer-i (chłopcy!)


Łacina deklinacja 2 – rzeczowniki nijakie na -um

Pierwsza i najważniejsza zasada dla rzeczowników rodzaju nijakiego: nominativus, accusativus i vocativus ZAWSZE jest taki sam (w obrębie danej liczby). Najlepiej zobaczyć to na przykładzie.

Łacina deklinacja 2
Łacina deklinacja 2 – rzeczowniki nijakie na -um

Zauważcie, że trzy wspomniane przypadki w liczbie pojedynczej mają końcówkę -um, a w liczbie mnogiej -a. Podobnie będzie też w innych deklinacjach, ale o tym później. W każdym razie zasadę o trzech takich samych przypadkach dla rodzaju nijakiego trzeba zapamiętać. A teraz odmiana:

Liczba pojedyncza:

Nominativus: verb-um (słowo)

Genetivus: verb-i (słowa)

Dativus: verb-o (słowu)

Accusativus: verb-um (słowo)

Ablativus: verb-o (słowem)

Vocativus: verb-um (słowo!)

Liczba mnoga

Nominativus: verb-(słowa)

Genetivus: verb-orum (słów)

Dativus: verb-is (słowom)

Accusativus: verb-a (słowa)

Ablativus: verb-is (słowami)

Vocativus: verb-a (słowa!)

Zwróćcie uwagę, że odmiana jest bardzo podobna do poprzednich typów deklinacji 2 z łaciny. Tak naprawdę wystarczy zapamiętać jedną odmianę i kilka zasad i wiedzę mamy już w kieszeni (a raczej w głowie).


Na koniec jeszcze dla rozluźnienia króciutka, głupiutka, ale rozkoszna piosenka o 2. deklinacji łacińskiej. Może pomoże Wam zapamiętać końcówki!


Ćwiczenia do tej lekcji znajdziesz TUTAJ.
Jeśli coś jest niejasne, napisz do mnie, korzystając z formularza kontaktowego.
Wszystkie słówka z lekcji znajdziecie w słowniku łacińskim.

Photo credit: martinak15 / Source / CC BY

4 komentarze do “Lekcja 11: Deklinacja II

  • 12/10/2020 o 20:11
    Permalink

    Jestem początkującą osobą jeśli chodzi o łacinę, jak odmienić słowo domini w liczbie mnogiej?

    Odpowiedz
  • 16/12/2019 o 20:14
    Permalink

    Nie mam pojęcia, jak odmienić przez przypadki rzeczownik z przymiotnikiem, np. patria nostra. Czy przymiotnik zostaje cały czas w tej podstawowej formie a tylko rzeczownik się odmienia?

    Odpowiedz
    • 04/02/2020 o 23:39
      Permalink

      W takim wypadku – jak mamy złożenie rzeczownika z przymiotnikiem – oczywiście odmieniamy przez przypadki wszystkie słowa (rzeczownik i przymiotnik), wtedy będzie miało to sens. “Patria nostra” to oczywiście deklinacja I, ale zasada ta dotyczy wszystkich typów deklinacji (ponadto trzeba uważać, bo może się czasem zdarzyć, że rzeczownik i przymiotnik mogą należeć do różnych deklinacji, wtedy każde słowo odmieniamy według danego typu deklinacji).

      sg.
      N. patria nostra
      G. patriae nostrae
      D. patriae nostrae
      Acc. patriam nostram
      Abl. patria nostra
      V. patria nostra

      pl.
      N. patriae nostrae
      G. patriarum nostrarum
      D. patriis nostris
      Acc. patrias nostras
      Abl. patriis nostris
      V. patriae nostrae

      Odpowiedz
  • 21/11/2019 o 11:55
    Permalink

    Co z takimi rzeczownikami jak Aer? Odmieniają się tak jak każdy inny kończący się na -er?

    Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*

code