Wymowa restytuowana, czyli jak mówili Rzymianie

Obok tradycyjnej wymowy łacińskiej, o której pisałem w Lekcji 1: Jak to przeczytać, istnieje jeszcze druga, bardziej zbliżona do tego, jak swój język wymawiali starożytni Rzymianie. Jako pierwszy zasady tej wymowy stworzył Erazm z Rotterdamu. Jej idea zrodziła się z potrzeby stworzenia ogólnych zasad wymawiania języka łacińskiego, ponieważ w niemal każdym języku narodowym zaczął on brzmieć inaczej.

Mowa o wymowie restytuowanej, w skrócie przez wielu studentów filologii klasycznej nazywanej restytutą, a przez tych złośliwych nawet prostytutą ;) Powstała na podstawie badań nad tekstami starożytnych autorów i gramatyków czy wielojęzycznych inskrypcji. Tyle teorii, przejdźmy do zasad. Poniżej wymieniłem zasady, które różnią wymowę restytuowaną od klasycznej.

Łacina wymowa restytuowana – zasady

1. Dyftong “ae” czytamy jak “aj”, np. “causae” (przyczyny) przeczytamy jak “kausaj”.
2. Dyftong “oe” czytamy jak “oj”, np. “coelum” przecztamy jak “kojlum”.
3. “Qu” czytamy jak “kł”, np. “quorum” przeczytamy jako “kłorum”.
4. “C” zawsze czytamy jako “k” – “Caesar” przeczytamy jako “Kaisar”.
5. “V” czytamy jak nasze “ł” – np. “vivus” (żywy) to “łiłus”.
6. “Ngu” zawsze przeczytamy jako “ngł” – “lingua” to “lingła”.

Spróbujcie przeczytać tekst z pierwszej lekcji, stosując zasady wymowy restytuowanej. Od razu zobaczycie różnicę. Łacina restytuowana brzmi zupełnie inaczej niż to, do czego przywykliśmy. Wszystko nabiera zupełnie innego wymiaru, że jest to wymowa “prawdziwsza”, że to właśnie tak (albo przynajmniej) podobnie mówił Cezar czy Cyceron.

Zobaczcie też poniższy filmik. Możecie w nim posłuchać, jak autor deklamuje wiersz Katullusa, używając wymowy restytuowanej.

Którą wymowę ty zastosujesz? Wybór należy do ciebie :)

Photo credit: Perrimoon / Foter / CC BY