Lekcja 27: Deklinacja III (2) – typ samogłoskowy

Przed wami druga odsłona tematu “Łacina deklinacja 3”. Co czeka was tym razem? Znacie już typ spółgłoskowy 3. deklinacji, domyślacie się więc na pewno, że istnieje typ samogłoskowy. Czym różni się od typu spółgłoskowego? Tak jak wspominałem ostatnim razem, tylko niektórymi końcówkami. Przyjrzyjmy się więc im bliżej.

Łacina deklinacja 3 (typ samogłoskowy) – końcówki

Wzór odmiany typu samogłoskowego 3. deklinacji znajdziecie na poniższej grafice. Znajduje się na niej odmiana rzeczownika rodzaju nijakiego “mare, maris”. Dlaczego akurat tego? O tym za chwilę. Najpierw końcówki.

Już w poprzedniej lekcji wspominaliśmy, że newralgicznymi końcówkami dla 3. deklinacji są końcówki ablativu liczby pojedynczej, genetivu liczby mnogiej, a w rodzaju nijakim także nominativu (oraz accusativu, bo jest przecież identyczny) liczby mnogiej. Na przykładzie rzeczownika “mare” od razu widać różnicę w odmianie.

1. W ablativie liczby pojedynczej zamiast końcówki “e” mamy “i”
2. W genetivie liczby mnogiej końcówka “um” jest poprzedzona jeszcze samogłoską “i”, co daje nam końcówkę “ium”
3. W nominativie (i accusativie) liczby mnogiej przed “a” również mamy “i”, co daje nam “ia”.

Wyjaśnia nam się tym samym nazwa tego typu 3. deklinacji. Wynika ona z pojawiania się w odmianie samogłoski “i”.

Łacina deklinacja 3 (typ samogłoskowy) – co się odmienia?

Teraz informacja najważniejsza. Wiecie przecież, jakie rzeczowniki odmieniają się według typu spółgłoskowego. Ale jakie odmieniają się według typu samogłoskowego? W większości właśnie takie jak wspomniany już rzeczownik “mare”, a zatem:

1. Rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na “e” (mare, maris – morze), “al” (animal, animalis – zwierzę), “ar” (exemplar, exemplaris – odbicie).
2. Równozgłoskowe nazwy rzek i miejscowości (np. Neapolis).
3. Kilka rzeczowników rodzaju żeńskiego zakończonych na “is” (np. puppis, is – rufa). Mają wówczas accusativus zakończony na “im”.
4. Przymiotniki (o przymiotnikach 3. deklinacji więcej w kolejnych lekcjach).

Od razu jednak powiem, żebyście na początek zapamiętali głównie punkt 1. Jest to grupa rzeczowników w typie samogłoskowym najczęstsza. Pozostałych nauczycie się w praniu. No i na razie tyle, jeśli chodzi o deklinację III. Następnym razem typ mieszany!

Oglądaj filmy o łacinie i starożytności na YouTube!

Śledź Łacinę globalnie na FACEBOOKU,GOOGLE+, PINTEREST, INSTAGRAM