Lekcja 5: Koniugacja III na -io

Dzisiaj definitywnie kończymy temat koniugacji w czasie teraźniejszym. Została nam do omówienia tylko koniugacja III na -io, zwana także czasem koniugacją IIIb lub koniugacją III/IV. Dlaczego? Ponieważ należące do niej czasowniki odmieniają na pierwszy rzut okaz wyglądają jak czasowniki koniugacji IV, odmieniają się jednak jak czasowniki koniugacji III. Zobaczcie przykłady.

Do koniugacji III na -io należą np. takie czasowniki (podaje od razu wszystkie formy podstawowe):




facio, facere, feci, factum – robić, czynić

cupio, cupere, cupivi, cupitum – pragnąć

capio, capere, cepi, captum – łapać, chwytać



fugio, fugere, fugi, fugitum – uciekać


Jak widzicie, pierwsza forma wygląda tak jak czasowniki koniugacji IV: audio – kończy się na io. Czasowniki koniugacji IV mają jednak bezokolicznik zakończony na -ire: audire. Czasowniki koniugacji III na -io mają bezokolicznik typowy dla koniugacji III, zakończony na -ere: capere. I po tym właśnie je rozpoznajemy. No dobrze, a jak wygląda odmiana?

Łacina koniugacja 3 na -io – odmiana


Liczba pojedyncza:

cap-i-o – ja chwytam

cap-i-s – ty chwytasz

cap-i-t – on / ona / ono chwyta


Liczba mnoga:

cap-i-mus – my chwytamy

cap-i-tis – wy chwytacie

cap-i-u-nt – oni / one chwytają


Tryb rozkazujący:

cape – chwytaj

cap-i-te – chwytajcie


Co powinno zwrócić Waszą uwagę i co należy zapamiętać? 1 osoba liczby pojedynczej i 3 osoba liczby mnogiej – to tutaj pojawia się problematyczna samogłoska “i”. W przypadku czasownika 3. koniugacji “lego” 1. os. l. poj. brzmi “lego”, w koniugacji 3 na -io 1. os. l. poj. brzmi “capio”. 3. os. l. mn. w standardowej koniugacji 3 brzmi “legunt”, w koniugacji 3 na -io: capiunt. I na tym polega różnica w odmianie. Pamiętajcie jeszcze o różnicy między bezokolicznikami koniugacji III na -io oraz koniugacji IV (capere / audire), a będziecie wiedzieli już wszystko.


Ćwiczenia do tej lekcji znajdziesz TUTAJ.
Jeśli coś jest niejasne, zawsze możesz do mnie napisać, korzystając z formularza kontaktowego.
Wszystkie słówka z lekcji i ćwiczeń znajdziesz w moim słowniku łacińskim.

Photo credit: Moyan_Brenn / Foter / CC BY

6 komentarzy do “Lekcja 5: Koniugacja III na -io

  • 06/08/2017 o 17:08
    Permalink

    Witam, czy cupio wymawia sie tak jak sie pisze czy moze “kupio” ?

    Odpowiedz
  • 29/07/2015 o 15:42
    Permalink

    mam takie pytanie odnoście popularnego powiedzenia “carpe diem” . która więc forma jest poprawna “cape” czy “carpe”?

    Odpowiedz
    • 08/08/2015 o 11:14
      Permalink

      frik, w “Carpe diem” nie występuje czasownik “capio, ere”, tylko “carpo, ere”. Poprawną formą jest więc “carpe” :)

      Odpowiedz
  • 06/05/2015 o 11:21
    Permalink

    Witam. Mam pytanie. Czy w liczbie pojedynczej w trybie rozkazujacym czasownika capere nie powinno cap zamiast cape? Dopiero się uczę łaciny, dlatego chciałbym się po prostu upewnić jaka forma jest poprawna. Z góry dziękuję za odpowiedź. Pozdrawiam. :)

    Odpowiedz
    • 06/05/2015 o 17:04
      Permalink

      Dawid, poprawna forma to “cape”. Formy skrócone to wyjątki, które pojawiają się przy wybranych czasownikach, np. “facio” (fac).

      Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*

code